Tập đoàn Vạn Thịnh Phát và hệ sinh thái tài chính

Theo giới thiệu của VTPGroup, tiền thân là công ty tư doanh đầu tiên được thành lập tại TPHCM vào năm 1991. Năm ấy, Công ty TNHH Vạn Thịnh Phát được thành lập với vốn điều lệ 34.8 triệu USD (hơn 831 tỷ đồng) – con số không hề nhỏ lúc bấy giờ. Sau 31 năm đầu tư vào thị trường toàn cầu, Tập đoàn có vốn điều lệ 549 triệu USD (khoảng 13.1 ngàn tỷ đồng).

Trước khi đạt mức vốn điều lệ hơn nửa tỷ USD, vào năm 2007, Công ty TNHH Vạn Thịnh Phát chuyển thành CTCP Tập đoàn Vạn Thịnh Phát (VTPGroup) như hiện nay, vốn điều lệ khi đó là 6,000 tỷ đồng. Cơ cấu cổ đông gồm bà Trương Mỹ Lan nắm cổ phần chi phối 80%; còn lại là 4 cá nhân gồm Lâm Thị Hòa, Ngô Thanh Nhã, Trương Chí Trung, Trương Mễ, mỗi người sở hữu 5%.

Với vai trò cổ đông sáng lập và nắm cổ phần lớn nhất, bà Lan hiện là Chủ tịch VTPGroup. Vị trí Tổng Giám đốc do cháu gái, Trương Huệ Vân, đảm nhiệm.

Ông Eric Chu Nap Kee (quốc tịch Anh gốc Hồng Kông), chồng bà Lan, hiện là Chủ tịch QuỹVTP. Một bài báo trên South China Morning Post đăng hồi năm 2016 cho biết, bà Trương Mỹ Lan gặp ông Eric Chu Nap Kee năm 16 tuổi, khi đó bà đang kinh doanh mỹ phẩm, còn ông Kee là doanh nhân Hồng Kông buôn kẹp tóc. Hai người kết hôn, thành lập chuỗi nhà hàng, khách sạn và bắt đầu đầu tư bất động sản tại Việt Nam và Hồng Kông.

Ở mảng tài chính, VTPGroup có mối liên hệ khá mật thiết với Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB). Nhờ thực hiện nhiệm vụ tái cơ cấu thông qua hợp nhất 3 ngân hàng gồm Đệ Nhất (Ficombank), ngân hàng Việt Nam Tín Nghĩa (TinNghiaBank) và ngân hàng SCB vào cuối năm 2011 mà đến nay, SCB sở hữu khối tài sản hơn 761 ngàn tỷ đồng (tính đến cuối tháng 06/2022), trở thành ngân hàng tư nhân có khối tài sản lớn nhất, hệ thống chỉ sau 4 ngân hàng quốc doanh (Agribank, BIDV, Vietcombank và VietinBank).

Khi hợp nhất, SCB có sự thay đổi lớn trong HĐQT và Ban điều hành. Phần lớn vị trí chủ chốt đều do đại diện nhóm cổ đông lớn từ CTCP Đầu tư Vạn Thịnh Phát, CTCP Đầu tư Tài chính Việt Vĩnh Phú nắm giữ.

Cụ thể, trước thời điểm hợp nhất, năm 2010, HĐQT SCB có thành viên liên quan đến VTP như ông Trầm Thích Tồn (thành viên HĐQT). Ông Tồn từng là Phó Giám đốc Chi nhánh Công ty TNHH Vạn Thịnh Phát, Giám đốc Chi nhánh CTCP Đầu tư An Đông, CTCP Đầu tư Vạn Thịnh Phát, CTCP Đại Trường Sơn (sau này đổi tên thành CTCP Tập đoàn Saigon Penissula).

Trong năm 2010, giữa SCB và VTPGroup còn phát sinh khoản tạm ứng mua sắm và xây tài sản cố định gồm khoản tiền 150 tỷ đồng là giá trị tòa nhà số 193 – 203 Trần Hưng Đạo, quận 1, TPHCM. Trong giao dịch này, SCB phải trả thêm khoản thuê văn phòng tòa nhà cho VTPGroup, đồng thời VTPGroup cũng trả một khoản lãi cho SCB dựa trên số tiền 150 tỷ đồng mà ngân hàng thanh toán cho Tập đoàn từ năm 2008 – 2010.

Sang năm 2012, khi SCB bắt đầu nhiệm kỳ mới sau hợp nhất, 2 vị trí đứng đầu ngân hàng là Chủ tịch và Phó Chủ tịch HĐQT lần lượt do bà Nguyễn Thị Thu Sương và ông Trầm Thích Tồn đảm nhận.

Bên cạnh ông Tồn, bà Sương cũng từng nắm những vị trí quan trọng tại CTCP Đầu tư Vạn Thịnh Phát và CTCP Đại Trường Sơn.

Đến năm 2014, hai cá nhân này bất ngờ rút khỏi HĐQT SCB, dấy lên đồn đoán về việc liệu VTPGroup có rút khỏi SCB hay không. Cũng trong năm này, SCB có chủ trương tăng vốn và tiến hành thủ tục mời gọi nhà đầu tư, nhưng chỉ có 1 cá nhân là bà Trương Mỹ Lan thực hiện góp thêm 100 tỷ đồng nên kế hoạch phát hành 200 triệu cp cho cổ đông hiện hữu thất bại.

Sau đó, ngoài nhận 100 tỷ đồng từ cổ đông hiện hữu, SCB nhận thêm 1,900 tỷ đồng từ việc chào bán lần lượt 142.5 triệu cp, ứng với 9.9% vốn cho Noble Capital Group Limited và 47.5 triệu cp, chiếm tỷ lệ 3.3% cho Glory Capital Investment Limited Place of Incorporation. Cả hai đối tác ngoại này đều được ngân hàng giới thiệu đến từ nước Anh.

Theo báo cáo thường niên gần nhất được công bố, tính đến cuối năm 2020, SCB có 3,955 cổ đông. Trong đó, 5 cổ đông nước ngoài sở hữu 27.87% vốn điều lệ, 11 cổ đông tổ chức trong nước nắm 15.705% vốn, còn lại là cổ đông cá nhân sở hữu 56.137% vốn. Thông tin cũng cho biết SCB có 2 cổ đông lớn là tổ chức nước ngoài Noble Capital Group Limited (sở hữu 9.355% vốn điều lệ) và tổ chức trong nước là CTCP Đầu tư Tài chính Việt Vĩnh Phú (sở hữu 12.828% vốn điều lệ).

VềCTCP Đầu tư Tài chính Việt Vĩnh Phú, hiện ông Tạ Chiêu Trung làm Giám đốc. Công ty có trụ sở tại tầng 8, số 8 Nguyễn Huệ, phường Bến Nghé, quận 1, TPHCM – nơi đặt một trong những tòa nhà của VTPGroup. Năm 2014, cổ đông lớn này có 1 chân trong HĐQT SCB do ông Trung đảm nhiệm.

VớiNoble Capital Group Limited,đại diện cổ đông lớn này trong SCB là ông Henry Sun Ka Ziang đang nắm vị trí Phó Chủ tịch HĐQT. Ông Henry được Ngân hàng giới thiệu có hơn 27 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực quản trị tài chính, ngân hàng. Ông từng đảm nhiệm các chức vụ như Phó Chủ tịch Thứ nhất Ngân hàng Bank of America Ltd. (Châu Á); Giám đốc Tài chính Công ty Dickson Construction Int’l Ltd.; Giám đốc Điều hành Công ty SMELOAN Ltd., Công ty Egana International Technology Ltd.; Thành viên HĐQT độc lập, không điều hành Công ty Zhongda International Holdings Ltd., Công ty Get Nice Holdings Ltd.; Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty Noble Capital Group Ltd.

Noble Capital Group Limited có 2 trụ sở đặt tại London (Anh) và Mauritius – một đảo quốc ở Đông Phi, thuộc quần đảo Mascarenes.

VềGlory Capital Investment Limited Place of Incorporation, dù được SCB giới thiệu đến từ Anh, nhưng theo tìm hiểu của người viết, đây là quỹ đầu tư tư nhân có trụ sở tại Hồng Kông.

Ngoài VTPGroup, SCB còn có mối liên hệ với CTCP Chứng khoán Tân Việt (TVSI). SCB được TVSI giới thiệu là đối tác hợp tác toàn diện, hai bên ký thỏa thuận từ năm 2016 nhằm có những chính sách hiệp trợ nhau trong việc phát triển dịch vụ.

Bên cạnh đó, ông Nguyễn Tiến Thành, cố Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc TVSI, còn là Thành viên HĐQT độc lập tại SCB từ năm 2017.

Tháng 03/2022, SCB và TVSI ký thoả thuận hợp tác với CTCP Quản lý Quỹ Tân Việt (TVFM), mục đích “nhằm khai thác tối ưu mọi tiềm năng, tạo hiệu quả kinh doanh, tăng vị thế và sức cạnh tranh trên thị trường liên quan của các bên”. TVFM tiền thân là CTCP Quản lý Quỹ Đầu tư An Phát, hiện công ty có vốn điều lệ 50 tỷ đồng.

Năm 2016, TVSI cùng SCB ký kết đối tác chiến lược với Tổng CTCP Bảo hiểm Bảo Long (UPCoM: BLI). Theo đó, SCB sẽ cung cấp cho nhà đầu tư của TVSI và người của Bảo hiểm Bảo Long các sản phẩm dịch vụ tài chính ngân hàng trọn gói, chương trình khuyến mãi. Đồng thời, TVSI cung cấp các dịch vụ chứng khoán cho khách hàng của SCB và Bảo Long. Còn Bảo hiểm Bảo Long là đơn vị tư vấn, hỗ trợ cho cán bộ nhân viên và khách hàng của SCB và TVSI lựa chọn các sản phẩm bảo hiểm phù hợp.

Bảo hiểm Bảo Long (tiền thân là CTCP Bảo hiểm Nhà Rồng) được thành lập năm 1995. Đây là CTCP bảo hiểm đầu tiên hoạt động trên lĩnh vực bảo hiểm phi nhân thọ tại Việt Nam.

Hiện nay, SCB trở thành ngân hàng mẹ nắm sở hữu 81.8% vốn điều lệ của Bảo hiểm Bảo Long. Một số lãnh đạo chủ chốt của Công ty như Phó Chủ tịch HĐQT Trương Khánh Hoàng, hiện nắm Quyền Tổng Giám đốc SCB, ngoài ra ông từng là Giám đốc phụ trách tài chính cấp cao CTCP Phát triển Bất động sản Alpha King; Phó Chủ tịch Nguyễn Văn Hùng, hiện là Phó Tổng Giám đốc phụ trách Khối Kế toán kiêm Kế toán Trưởng của SCB. Một số thành viên trong Ban Kiểm soát của Bảo Long cũng đảm nhiệm chức vụ tại SCB. Tại ngày 30/06, Bảo Long có khoản tiền gửi có kỳ hạn trị giá hơn 1 ngàn tỷ đồng tại SCB.

Được biết, cố Chủ tịch TVSI Nguyễn Tiến Thành là chồng của bà Tống Thị Thanh Hoàng – Phó Tổng giám đốc VTPGroup.